Moduł 2 Po co są emocje?
Dzień dobry! Witam się w kursie dla rodziców w ramach programu Poruszające Bajki o Emocjach
O emocjach. Wprowadzenie
Czasami ludzie zapominają, że emocje niosą bogactwo informacji o nas, naszej relacji z innymi, a co więcej, że mają nas chronić i zapewniać przetrwanie.
Strach ma na celu podjęcie walki lub ucieczki w sytuacji zagrożenia. Złość pozwala chronić nasze granice i stanowczo mówić NIE, gdy ktoś nas krzywdzi. Optymizm ułatwia podejmowanie wyzwań, wstyd normuje zasady panujące w społeczeństwie. Zazdrość informuje, co jest dla nas ważne. Radość podtrzymuje działania satysfakcjonujące, wskazuje, jakie czynności powinniśmy podejmować w przyszłości. Smutek budzi współczucie i chęć opieki nad nami, sprowadza pocieszycieli i przyjaciół, aby nam pomóc. Duma nagradza za wykonaną rzecz. Wdzięczność buduje relacje z innymi, dla których stajemy się ważni.
Wszystkie emocje są potrzebne!
Powszechnie jednak panuje przekonanie o „pozytywnych” i „negatywnych” emocjach, ale jak widać emocje, to źródło wszelkich informacji o życiu społecznym, a także o naszych potrzebach, tj. niezależność (gniew), przynależność (wstyd), posiadaniu relacji (radość, wdzięczność). Niektóre są przyjemniej przeżywane, tj. zadowolenie, euforia, niektóre jednak określane błędnie jako „negatywne”, tj. wstyd, niepokój, mogą powodować ból fizyczny zaciśniętego gardła, ucisku w żołądku.
Niestety, zdarza się tak, że pokazywanie trudnych emocji staje się źródłem cierpienia. Czasami spowodowane jest to społecznymi konsekwencjami ostrzegania danych uczuć jako „zakazane”, np. powtarzając zdanie: „złość piękności szkodzi” utrwalamy powszechny osąd, że wyrażanie tego uczucia jest zagrażające dziewczynkom i nie powinny one jej ujawniać, bo one są przecież grzeczne. Podobnie, kiedy mówi się: „chłopaki nie płaczą”. Przekonania te utrwalają pewne schematy działania, które jednak czasami blokują przeżywanie uczuć. Co negatywnie wpływa na zdrowie jednostki.
Z drugiej strony, niepohamowane okazywanie uczuć również może prowadzić do klęski. Niekiedy zazdrość może zamienić się w zawiść, w efekcie nadszarpnąć nasze relacje z bliskimi. Niepohamowany gniew może doprowadzić do krzywdy drugiego człowieka. Nieutulony smutek niechybnie prowadzi do depresji, wycofania się z życia, cierpienia i niechęci do życia. Dlatego tak ważne jest, aby prawidłowo – zdrowo, z korzyścią dla siebie i innych – wyrażać swoje emocje.
Jak to robić? Przede wszystkim nazywać stany, jakie aktualnie przeżywamy. Kiedy pojawiają się w nas uczucie, ale nie wiemy, co to jest, trudno nam się dowiedzieć o swoich potrzebach. W takich sytuacjach dzieci, ale i dorośli, „odgrywają swoje emocje w działaniu”, działanie to nazywa się acting-out. Oznacza to, że nieuświadomione emocje, np. gniewu, żalu może powodować uderzenie stolika, krzesła, albo innego człowieka. Jak widać, nie jest to konstruktywne rozwiązywanie problemu i może prowadzić do jeszcze większego cierpienia dziecka, jak i jego otoczenia, które zacznie odrzucać taką osobę, bo jej zachowanie będzie ranić innych lub po prostu budzić ich niezrozumienie.
Dlatego tak ważne jest budowanie słownika emocji wśród dzieci i rozróżnianie np. niepokoju od strachu i lęku. Im bogatsze słownictwo, tym większa szansa na precyzyjne komunikowanie swoich uczuć i dochodzenie do porozumienia m.in. ze swoimi potrzebami.
DZIECIĘCA INSTRUKCJA OBSŁUGI EMOCJI:
Jak pomóc dzieciom nazywać i wyrażać emocje?
Wskazówka 1.
Jak najczęściej odzwierciedlaj emocje dziecka. Kiedy widzisz, że jest czerwone ze złości, powiedz: „Widzę, że się złościsz”; możesz również zapytać: „Czy jesteś wściekły/a?”. Dotyczy to również emocji, które są łatwiejsze w przeżywaniu, np. radość, duma, satysfakcja. Pomoże to dziecku wyrażać swoje emocje w przyszłości, bo dzięki Tobie nauczy się je nazywać.
Wskazówka 2.
Nazywaj swoje emocje – nie jest to wcale proste, bo często mamy zakodowane, że mówienie o swoich uczuciach to coś wstydliwego. Staraj się rozróżniać swoje emocje: od niepokoju, do zatrwożenia.
Wskazówka 3.
Korzystaj z tablicy pomiaru nastroju! Zawieś ją w pokoju dziecka lub w widocznym miejscu w domu. Kiedy jest ciężko, zerknij na nią i spróbuj zgadnąć, w której części ćwiartki znajdujesz się w danym momencie.
Tematyka warsztatów dla dzieci
Bajka toczy się w wiosce Kokoriko, w której żyją szczęśliwi mieszkańcy. Kochają swoją pracę i są bardzo dumni z tego, co robią. Są tam szewcy i szewczynie, kowale i kowalki, mistrzowie i mistrzynie cukiernictwa, fryzjerzy i fryzjerki oraz zapalacze i zapalaczki ognia. Czują oni wiele różnych emocji. Kiedy kończą swoją pracę, są z siebie bardzo dumni. Jednak kiedy jednak pada deszcz i muszą siedzieć w domu, smucą się bardzo, bo nie mogą się odwiedzać. Czasami czują ogromną złość, bo grad niszczy im kwiaty w ogrodzie. Tworzenie sztuki, tj. pisanie wierszy, malowanie obrazów czy rzeźbienie posągów, przynosi im ulgę i przyjemność, jednak czasami wstydzą się pokazywać swoje malunki, rzeźb i wiersze.
Kiedy nad wsią krąży smok, jej mieszkańcy uciekają wystraszeni, ale kiedy odlatuje, wychodzą i czują ogromną radość. We wsi Kokoriko mieszka również dziewczynka o niebieskich włosach, o imieniu Kalimba. Nie wie ona, co to są emocje. Nie czuje żadnych uczuć, bo nie wie nawet, jak je nazwać. Czy mieszkańcy wioski Kokoriko pomogą nazwać jej uczucia? Czy dzięki nim dziewczynka wreszcie dowie się, co to są emocje?
Podczas warsztatów dzieci:
- poszerzają swój słownik uczuć (duma, wstyd, złość, frustracja, strach, radość)
- trenują rozpoznawanie w/w emocji,
- pokazują swoim ciałem i mimiką w/w emocje,
- poznają metodę pracy (dramowa bajka),
- pogłębiają swoją empatię, pomagając głównej bohaterce.
Uwaga!
Z naszego doświadczenia dzieci na pierwszych warsztatach na pytanie, co czuje dana osoba, używają określeń związanych z wyglądem i zachowaniem danej osoby. Np. mówiąc: czuje uśmiech, zamiast radość, albo czuje łzy, zamiast smutek.
Spróbuj:
Opisując swój dzień, spróbuj nazywać swoje emocje za pomocą właściwych słów. Pobierz listę emocji i zobacz, w jaki sposób możesz opowiedzieć o Twoim dzisiejszym dniu.
Zobacz kolejne moduły
Autorka całego zamieszania
Prowadząca
Nazywam się Marysia Maruszczyk i opowiadam bajki.
Podczas prowadzenia warsztatów dla pacjentów Centrum leczenia Nerwic dla Młodzieży zrozumiałam, że początek ich choroby ma miejsce dużo wcześniej. Pierwsze hospitalizacje na oddziałach psychiatrycznych doświadczali będąc w V-VI klasie Szkoły Podstawowej. Zatem problem istniał od dawna. Wtedy zrozumiałam, że można było im pomóc, dużo, dużo wcześniej. I od tamtego momentu zaczęłam opowiadać bajki ze zdwojoną siłą, a kieruję je głównie do dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.
Ale kim dokładnie jestem? Absolwentką psychologii, trenerką umiejętności miękkich, specjalizuję się w metodzie dramy stosowanej (ang. applied drama). Ale co ważniejsze, jestem mamą i żoną. Mam szczęście wychowywać dwie córki (ur. 2016 i 2018). Najczęściej zatem jestem królewiczem, tudzież macochą. Czasami syrenką Morświną.
Chciałabym, aby moje dzieci żyły w świecie, który pełen jest akceptacji i szacunku. Wiem, że współnie możemy takie miejsce stworzyć.
Dlatego założyłam Gruntownię i wraz z zespołem prowadzimy program psychoedukacyjny Poruszające Bajki o Emocjach.