Moduł 9 Zazdrość
Dzień dobry! Witam się w kursie dla rodziców w ramach programu Poruszające Bajki o Emocjach
O zazdrości. Wprowadzenie
Według literatury przedmiotu dziecko odczuwa zazdrość głównie o osoby, które obdarza miłością, przyjaźnią. Są to zwykle rodzice, wychowawczynie w przedszkolu lub rówieśnicy, czyli osoby, które zaspokajają ważne potrzeby dziecka, tj. potrzebę bezpieczeństwa czy afiliacji. Są one źródłem przyjemnych doznań. Uczucie zazdrości to poczucie zagrożenia utraty lub braku czegoś pożądanego.
Zazdrość pojawia się w momencie, kiedy dziecko: rzeczywiście traci miłość osoby wyróżnionej przez siebie; czuje, że utraciło uczucia danej osoby. Może to być związane np. ze słabszymi sygnałami okazywania tych uczuć (brak uwagi, zainteresowanie kimś innym); nie wierzy w miłość osoby ważnej, choć nie musi to być zgodne z prawdą. Paradoksalnie może zdarzyć się, że zachowania opiekuńcze osoby ważnej są odtrącane.
Czasami dziecko zazdrosne kieruje agresję w stronę prawdziwego lub wyobrażonego konkurenta, który może odebrać mu uczucia osoby ważnej. Niekiedy zdarza się, że przedszkolak stara się upodobnić do swojego rywala – lubi to, co on, ubiera się w taki sam sposób, chce mieć takie same rzeczy i przywileje jak ta osoba. Dzięki temu, upodabniając się do rywala, pozornie nie tracą uczucia osoby ważnej.
U dzieci starszych, zamiast imitowania drugiej osoby, może występować współzawodnictwo. Dzieci chcą się popisać, podwyższyć swoją samoocenę w oczach osoby ważnej. Chwalą się dokonaniami, poczynaniami, zabawkami. Czasami dzieci nie odpowiadają na zadane pytanie, ale mówią, co mają w domu, albo gdzie były w weekend.
Przejawem zazdrości jest również nieodparta chęć siedzenia obok jednej osoby – wychowawczyni lub kolegi / koleżanki. Niekiedy zazdrosne dziecko chce rozdzielić parę (konkurenta i osobę ważną), bo uważa, że rywal zagarnie uczucia osoby dla niego ważnej.
Literatura przedmiotu wskazuje, że siła zazdrości jest wprost proporcjonalna do siły więzi dziecka z osobą ważną. Intensywność uczucia pokazuje, jak ważna jest dana osoba dla przedszkolaka.
W związku z tym, że w środowisku przedszkolnym relacje między dziećmi przebiegają w sposób bardzo dynamiczny i ciągle się zmieniają, jako dorośli, nie jesteśmy w stanie uchronić dzieci przed nieprzyjemnymi uczuciami, które potrafią być dla przedszkolaków źródłem cierpienia. Co więcej, chowanie „pod emocjonalnym kloszem” dziecka byłoby niewłaściwe.
Nie mamy wpływu na to, czy jakieś dziecko lubi bądź nie lubi innego dziecka. Możemy jednak wspierać dzieci zazdrosne poprzez wzmocnienie ich poczucia własnej wartości, pewności siebie, docenienie siebie, żeby emocjonalnie uniezależnić się od pożądanej rzeczy lub osoby.
Asertywna pochwała (natychmiastowa, dostosowana do umiejętności i starań dziecka, powinna opisywać to, co dziecko zrobiło naprawdę, bez oceny) umożliwia dziecku samodzielne ustosunkowanie się do swoich dokonań. Dzięki temu wzmacniamy jego niezależność od sądów innych osób, również dorosłych.
Ważne jest również, aby rozmawiać z dzieckiem o tym, co jest naprawdę ważne. Podkreślać w codziennej pracy, że radzi sobie z wyzwaniami, jakie się pojawiają.
Dodatkowo można pokazywać, dlaczego inni nas lubią: nie za posiadanie ogromnej liczby zabawek, ale np. za to, że jesteśmy mili, uczciwi itd. Można również zaproponować zabawy bez zabawek, tj. chowany, berek, „w kole siedzi jeż”, pantomima, itd. Uczy to dzieci, że wspólna zabawa jest ważniejsza niż posiadanie jakiejkolwiek rzeczy. Dodatkowo wspomaga budowanie się więzi między dziećmi i pozwala im na znajdowanie przyjaciół.
DZIECIĘCA INSTRUKCJA OBSŁUGI EMOCJI:
Jak pomóc dziecku radzić sobie z zazdrością?
Wskazówka 1. Kiedy dziecko wykazuje notoryczną zazdrość o zabawki, rzeczy czy inne dzieci, spróbuj je docenić. Pokaż mu, jakie jest wartościowe, wyjątkowe. Podwyższaj jego samoocenę poprzez asertywne udzielanie pochwał: „podoba mi się, że …”, „doceniam, kiedy…”, „lubię, gdy…”.
Tematyka warsztatów dla dzieci
W gorącej krainie pustyni życie jest bardzo trudne. Nie ma tam wody, ani zieleni, tylko gdzieniegdzie rosną kaktusy. Czasem między wydmami przemknie skoczek pustynny albo przepełznie wąż. Czasem, w tym wielkim bezmiarze piasku, można napotkać oazy z małymi palemkami. Są one upragnionym celem zwierząt i ludzi.
Kupcy, przemierzający pustynię, wiozą ze sobą różne rzeczy na sprzedaż: meble, ceramikę, a także zabawki. Tych ostatnich najczęściej wypatruje Zielony Książę, który mieszka na pustyni i odosobniony jest w swoim pałacu, w którym gromadzi zabawki z całego świata. Dlatego kradnie zabawki kupcom. Dlaczego tak postępuje? Jakie uczucia wzbudza to w kupcach z karawany, kiedy Zielony Książę zabiera im zabawki? Czy uda im się odzyskać utracone rzeczy?
Podczas warsztatów dzieci:
- poszerzają swój słownik uczuć (duma, wstyd, złość, frustracja, strach, radość)
- trenują rozpoznawanie w/w emocji,
- pokazują swoim ciałem i mimiką w/w emocje,
- poznają metodę pracy (dramowa bajka),
- pogłębiają swoją empatię, pomagając głównej bohaterce.
Uwaga!
Z naszego doświadczenia dzieci na pierwszych warsztatach na pytanie, co czuje dana osoba, używają określeń związanych z wyglądem i zachowaniem danej osoby. Np. mówiąc: czuje uśmiech, zamiast radość, albo czuje łzy, zamiast smutek.
Spróbuj:
Opisując swój dzień, spróbuj nazywać swoje emocje za pomocą właściwych słów. Pobierz listę emocji i zobacz, w jaki sposób możesz opowiedzieć o Twoim dzisiejszym dniu.
Pobierz listę uczuć
Autorka całego zamieszania
Prowadząca
Nazywam się Marysia Maruszczyk i opowiadam bajki.
Podczas prowadzenia warsztatów dla pacjentów Centrum leczenia Nerwic dla Młodzieży zrozumiałam, że początek ich choroby ma miejsce dużo wcześniej. Pierwsze hospitalizacje na oddziałach psychiatrycznych doświadczali będąc w V-VI klasie Szkoły Podstawowej. Zatem problem istniał od dawna. Wtedy zrozumiałam, że można było im pomóc, dużo, dużo wcześniej. I od tamtego momentu zaczęłam opowiadać bajki ze zdwojoną siłą, a kieruję je głównie do dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.
Ale kim dokładnie jestem? Absolwentką psychologii, trenerką umiejętności miękkich, specjalizuję się w metodzie dramy stosowanej (ang. applied drama). Ale co ważniejsze, jestem mamą i żoną. Mam szczęście wychowywać dwie córki (ur. 2016 i 2018). Najczęściej zatem jestem królewiczem, tudzież macochą. Czasami syrenką Morświną.
Chciałabym, aby moje dzieci żyły w świecie, który pełen jest akceptacji i szacunku. Wiem, że współnie możemy takie miejsce stworzyć.
Dlatego założyłam Gruntownię i wraz z zespołem prowadzimy program psychoedukacyjny Poruszające Bajki o Emocjach.