O emocjach, autorytetach i codziennej pracy wychowawczej

Wywiad z Jolą Cergowską, wychowawczynią z Przedszkola nr 245 w Warszawie.

Z Przedszkolem Specjalnym numer 245 dla Dzieci Słabowidzących „Sowy Mądrej Głowy” w Warszawie współpracujemy od 2016 roku w ramach programu profilaktycznego „Dramowe bajki o emocjach”. Podczas tych dwóch lat, kiedy przychodzimy z naszymi warsztatami do dzieci, widzimy jak wielki wpływ ma codzienna praca wychowawczyń na ich rozwój intelektualny,emocjonalny, społeczny. Jesteśmy pod wielkim wrażeniem zmian, jakie obserwujemy w dzieciach i cieszymy się, że możemy wspomagać wychowawczynie bajkami, z których korzystają podczas swojej codziennej pracy wychowawczej.

 

Na bazie tych emocji, refleksji poprosiłyśmy o udzielenie krótkiego wywiadu jedną z wychowawczyń – Panią Jolę Cergowską.

 

Czemu świadome kierowanie rozwojem emocjonalnym i społecznym dzieci jest takie ważne?

Rozwój emocjonalny i społeczny dzieci to jedne z najważniejszych zadań w pracy nauczyciela. Dzięki rozwojowi emocji dzieci lepiej rozumieją siebie, swoich rówieśników i otaczający świat. Potrafią dostrzec emocje swoje, innych ludzi, wczuć się w nie i odpowiednio reagować. Pozwala to na lepszą samokontrolę dzieci , a w razie potrzeby o zwrócenie się o pomoc do zaufanej osoby. Dzięki temu wychowujemy dzieci na ludzi empatycznych, tolerancyjnych, wrażliwych na potrzeby innych.Uczymy je, że z emocjami można sobie radzić, pokazujemy sposoby jak to robić. Oczywiście nierozerwalnie łączy się to z rozwojem umiejętności społecznych, co jak wiadomo jest kluczowe w kontaktach z innymi ludźmi i nawiązywaniu z nimi pozytywnych relacji.

Jakie ćwiczenia Pani stosuje, aby rozwijać te umiejętności ?

Jest wiele zabaw rozwijających umiejętności społeczne dzieci jak też wpływajacych na ich rozwój emocjonalny.

Baczna obserwacja grupy pozwala na świadome planowanie zajęć i zabaw tak, aby wychodzić naprzeciw potrzebom dzieci. Mogą to być zabawy prowadzone w różnych momentach dnia, jak też tygodniowe bloki tematyczne, które bazują na metodzie problemowej.

Codziennie stosuję losowe dobieranie par ( za pomocą obrazków, żetonów, kolorowych zakrętek, guzików itp). Dzięki temu każde dziecko ma okazję bycia w parze z każdym, nawet tym pozornie przez siebie nie lubianym dzieckiem. W różnych momentach dnia dzieci współpracują ze sobą w tych właśnie parach, czy to w trakcie zajęć, czy w czasie zabawy swobodnej. Daje to możliwość lepszego poznania wszystkich członków grupy, kształtuje umiejętność zaproszenia do zabawy, a także porozumienia się co do wyboru wspólnej zabawy, przydziału ról oraz wspólnej pracy. Poza tym nie tracimy czasu na ustawianie się w pary, a dzieci widzą sprawiedliwy układ par, nie ma faworyzowania jakiegoś dziecka ( na ogół wszystkie dzieci pragną stać w pierwszej parze z nauczycielką).

Jakie jeszcze stosuje Pani metody?

Często prowadzę też zabawy, w których każde z dzieci może poczuć się ważne, dostrzeżone i docenione. Są to zabawy „Mysz w podróży”, „Król jest, króla nie ma” czy „Muzyczne loteryjka”. Wiele pozytywnych emocji wzbudza też zabawa „Bułka z masłem”, która umożliwia dzieciom bliski kontakt i przytulenie się.

Bardzo dobrą metodą do rozwijania emocji są również różnorodne zabawy dramowe w czasie których dzieci mogą „przepracować” różne sytuacje problemowe, wczuć się w różne role, przedstawić swoje emocje, spróbować zrozumieć jakie zachowania są przykre, a jakie miłe lub smutne dla nich samych i innych, jakie sytuacje, zachowania czy słowa mogą powodować złość lub smutek. Staram się także pokazywać dzieciom różne sposoby rozładowywania złosci np. „wytupywanie” , praca z „gniotkami”, darcie gazet itp. Wykorzystuję także  obrazki i symbole przedstawiajace różne stany emocjonalne dzieci do pokazywania w jakim są aktualnie nastroju, lub do rozpoznawania nastroju emocjonalnego innych.

 

Jakie widzi Pani korzyści płynące z takiej pracy w perspektywie czasowej?

W dzisiejszych, trudnych czasach, gdy rodzice poświęcają swoim dzieciom coraz mniej uwagi nie wyobrażam sobie prowadzenia grupy bez rozwijania tych umiejętności. Korzyści są nie do przecenienia. Dzieci tworzą prawdziwą, dobrze zintegrowaną grupę, w której wyeliminowana jest agresja, a rozwinięta jest uwaga na potrzeby innych. Dzieci lepiej komunikują się ze sobą, łatwiej odnajdują się w nowych sytuacjach i miejscach. Potrafią też lepiej kontrolować swoje emocje, wczuwać się w emocje innych ludzi, a co za tym idzie lepiej funkcjonować w grupie rówieśniczej i szerzej rozumianej rzeczywistości.

 

Jaką rolę ma wychowawczyni w grupie? Co jest ważne w kontekście pracy nad emocjami dzieci?

Wychowawczyni pełni rolę przewodnika ale też i wzoru do naśladowania.Często nie tylko dla dzieci ale również dla ich rodziców. Wychowawczyni nie może być nijaka i niezdecydowana. Powinna być sprawiedliwa, tolerancyjna, uważna na potrzeby dzieci ale i bardzo konsekwentna i wymagająca. Powinna wzbudzać zaufanie, w pełni akceptować wszystkie dzieci wraz z ich problemami. Ważne jest także świadome planowanie pracy zgodne z możliwościmi rozwojowymi dzieci.

Jest to trudne i wymaga z jednej strony ciągłego doskonalenia i samorozwoju, a z innej dbania o siebie i własne emocje. Moim zdaniem w życiu nauczyciela ważne jest posiadanie osobistych pasji i ich realizowanie. Pomaga to zacząć każdy kolejny dzień spokojnie, z uśmiechem, wyrozumiałoscią i optymizmem.

 

W Pani grupie odbywają się dramowe bajki o emocjach – jak wykorzystuje je Pani do swojej pracy wychowawczej?

Dramowe bajki o emocjach bardzo pomagają mi w mojej pracy wychowawczej. Pokazują w jaki sposób mogę radzić sobie z różnymi problemami. Są dla mnie skarbnicą wiedzy, której nie otrzymujemy w czasie studiów, a nawet wielu kursów metodycznych. W razie potrzeby odwołuję się do nich i jeszcze raz przepracowujemy dany problem przywołując sytuacje z bajek. Tak jest np z nauką pocieszania się, współpracy, uzgadniania wspólnego punktu widzenia, czekania na swoją kolej, dzielenia się itd. Nie bez znaczenia jest także relaksujący dźwięk i atrakcyjność wykorzystywanych instrumentów muzycznych.